ODNOS JAVNE UPRAVE I GRAĐANA - PROCESNOPRAVNA STRANA

Slabosti sadašnje jugoslovenske upravno-procesne regulative:

• formalizovanost i komplikovanost procedure (a ona se malo poštuje, ne retko krši i mimoilazi, zloupotrebljava, često maltene ignoriše) koja otežava obavljanje upravnih poslova, snalaženje građana, osobito ostvarivanje i zaštitu njihovih prava;

• relativna prevaziđenost postojećeg Zakona o opštem upravnom postupku, osobito sa stanovišta pravnog uređivanja pojava kao što su - unutrašnja i spoljašnja kontrola uprave, nivo i sredstva procesne komunikacije, izrade i distribucije akata, "ćutanja uprave", kvalitetnog, doslednog i brzog sprovođenja u život donetih odluka.

Usklađivanje principa na koji počiva Zakon o opštem upravom postupku sa savremenim međunarodnim standardima je neizostavni integralni deo neizbežno nailazećeg demokratskog "talasa" koji bi sadašnju Jugoslaviju bar unekoliko mogao približiti postojećim ubrzanim pravnim i drugim povezivanjima na javnopravnom planu. Ovaj projekat je u tom smislu sastavni deo širih programskih aktivnosti LEX -a usmerenih na afirmaciju i jačanje akcije civilnog društva na planu zagovaranja i formulisanja savremenih zakonskih rešenja.

OPIS I SADRŽINA PROJEKTA

Realizacija ovog projekta predviđa formulisanje i prezentaciju okvirne strukture nacrta modela novog jugoslovenskog Zakona o upravnom postupku:

1. Načela (pravnost postupka, istina, procesna ekonomija, stručna pomoć neukim licima, dvostepenost postupka);

2. Nadležnost i pravna pomoć (osnovna pravila, službena ovlašćenja unutar organa, stranka i njeno zastupanje);

3. Tok postupka do odluke (otpočinjanje postupka, procesna komunikacija, činjenična podloga, javna rasprava, dokazna sredstva /posebno izdavanje, korišćenje i snaga javnih isprava/, rokovi i povraćaj u pređašnje stanje);

4. Glavna odluka ( sastavni delovi odluke, dejstva odluke, ćutanje administracije i pravne posledice);

5. Javnopravni (upravni) ugovor ( polje primene, sklapanje, prava i obaveze);

6. Redovna upravnopravna zaštita (prigovor, žalba, dejstva i ishodi, iscrpljivanje redovnog upravnopravnog puta kao pretpostavka za dostupnost sudske zaštite);

7. Vanredna upravnopravna zaštita (ponavljanje postupka, kontrola po službenoj dužnosti /službeni nadzor/);

8. Ovlašćenja ombudsmana u postupku i u vezi s postupkom;

9. Izvršenje odluke - upravni izvršni postupak (tok i učesnici upravnog izvršnog postupka, način sprovođenja izvršenja, kontrola postupka izvršenja).

REALIZACIJA PROJEKTA

Projekat se realizuje u tri osnovne faze:

U prvoj fazi bila bi izučeni zakonska rešenja i praksa u oblasti odnosa javne uprave i građana, pre svega u zemljama Evropske Unije uz uvažavanje domaćih iskustava, odnosno prakse u primeni propisa o upravnom postupku, te zadržavanje, usavršavanje i prečišćavanje zakonskog materijala koji je izdržao probu vremena.

U drugoj fazi bili bi formulisani predlozi mogućih zakonskih rešenja primenljivih u jugoslovenskom pravnom i društvenom kontekstu i model mogućeg zakona.

U trećoj fazi bi rezultati prethodne dve faze bili prezentovani stručnoj i široj javnosti:

• Predlozi mogućih rešenja u ovoj oblasti, bili bi objavljeni u posebnoj LEX -ovoj stručnoj publikaciji, a rezime osnovnih rešenja i u sredstvima javnog informisanja;

• O ovim predlozima bio bi organizovan okrugli sto, uz učešće stručnjaka za oblast procesnopravne strane odnosa javne uprave i građana i poznavalaca evropskih pravnih standarda u ovoj oblasti;

OČEKIVANI REZULTATI

1. Razvijanje svesti u stručnoj, političkoj i najširoj javnosti o mogućnostima i potrebi afirmisanja osnovnih javnopravnih principa na planu odnosa javne uprave i građana:

   • Poštovanja integriteta i dostojanstva ljudske ličnosti, obeštećenja građana zbog nepravilnog rada javne uprave, principa "jednakosti pred javnim teretima"; obezbeđivanja privatnosti građana;

   • Koncepcije javne uprave kao javne službe koja funkcioniše za dobrobit građana a ne kao javna vlast;

   • Uvođenja instituta javnopravnog (upravnog) ugovora (humanijeg i elastičnijeg instrumenta u poređenju sa klasičnim upravnim aktom) u jugoslovenski pravni sistem;

   • Koncipiranja uloge ombudsmana u upravnom postupku (inače, za sada nepoznate institucije u ovdašnjem društvenom sistemu);

2. Stvaranje preduslova u stručnoj, političkoj i najširoj javnosti za usklađivanje postojećih zakonskih rešenja i prakse u SRJ sa savremenim međunarodnopravnim standardima;

3. Afirmisanje uloge i jačanje civilnog društva na planu zagovaranja i formulisanja savremenih i sa međunarodnim pravnim standardima usklađenih rešenja.

REALIZATOR PROJEKTA

Projekat realizuje nevladina organizacija Liga Eksperata – LEX u saradnji sa drugim organizacijama civilnog društva i nezavisnim medijima.

Projektni tim LEX-a na ovom projektu čine:

Autor i koordinator projekta: dr Zoran R. Tomić , redovni profesor Upravnog prava na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu;

Član projektnog tima, senior: Mirjana Rašić , advokat iz Beograda, specijalista za upravno-procesno pravo, ranije sudija Upravnog odeljenja Okružnog suda u Beogradu;

Član projektnog tima, junior: Marko Davinić , diplomirani pravnik, student Upravno pravnog smera poslediplomskih studija na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

VREME REALIZACIJE PROJEKTA

Projekat se realizuje u tri osnovne faze u periodu od jula 2000. do jula 2001. godine.

Prva faza realizuje u trajanju od 5 meseci.

Druga faza realizuje se u periodu od pet meseci po završetku druge faze.

Treća faza realizuje se paralelno sa drugom fazom i završava se najkasnije dva meseca po završetku druge faze.